Lęki – jak sobie z nimi radzić?

Lęk to naturalna reakcja organizmu na zagrożenie. Jednak gdy jego nasilenie lub częstotliwość przekraczają normę, może prowadzić do poważnych trudności w codziennym funkcjonowaniu. ICD-11, czyli Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), wyróżnia kilka typów zaburzeń lękowych, takich jak:

Zaburzenie lękowe uogólnione (GAD) – przewlekły lęk i nadmierne zamartwianie się codziennymi sprawami.
Lęk napadowy (zaburzenie paniczne) – nagłe ataki paniki, którym często towarzyszą objawy somatyczne, jak kołatanie serca czy duszności.
Fobie specyficzne – intensywny lęk przed określonymi sytuacjami, obiektami lub zjawiskami (np. arachnofobia – lęk przed pająkami).
Fobia społeczna (zaburzenie lękowe społeczne) – silny lęk przed oceną innych ludzi i sytuacjami społecznymi.
Lęk separacyjny – najczęściej występujący u dzieci, objawia się nadmiernym lękiem przed rozłąką z bliskimi.
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD) – uporczywe natrętne myśli i konieczność wykonywania określonych rytuałów, by zmniejszyć lęk.
Zespół stresu pourazowego (PTSD) – nawracające, intensywne reakcje lękowe po przeżyciu traumatycznego wydarzenia.
Złożony zespół stresu pourazowego (CPTSD) – przewlekłe skutki długotrwałej traumy, często obejmujące lęk, deregulację emocji, problemy w relacjach i niską samoocenę.

Lęk a neuroatypowość

Osoby neuroatypowe, w tym te z ADHD, często doświadczają silniejszych reakcji lękowych. Nadwrażliwość sensoryczna, trudności w regulacji emocji oraz problemy z organizacją życia codziennego mogą zwiększać poziom stresu i lęku. U dzieci i dorosłych z ADHD lęk bywa także związany z wcześniejszymi negatywnymi doświadczeniami w edukacji lub pracy.

Ponadto, osoby ze złożonym zespołem stresu pourazowego  (CPTSD) mogą wykazywać podobne trudności w zakresie koncentracji, nadmiernej reaktywności na bodźce czy zmienności emocjonalnej, co bywa mylone z objawami ADHD. Odpowiednia diagnoza i terapia są kluczowe w skutecznym leczeniu tych stanów.

Psychoterapia jako wsparcie

Na szczęście istnieją skuteczne sposoby radzenia sobie z lękiem. W zależności od jego przyczyn i nasilenia pomocne mogą być różne metody terapeutyczne:

✔ Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomaga zmieniać myślenie i reakcje na sytuacje wywołujące lęk.
✔ Terapia akceptacji i zaangażowania (ACT) – uczy akceptacji trudnych emocji i koncentrowania się na wartościach życiowych.
✔ Terapia schematów – pozwala zrozumieć i przepracować głęboko zakorzenione wzorce lękowe.
✔ Terapia skoncentrowana na traumie (TF-CBT, EMDR) – skuteczna szczególnie w leczeniu PTSD i CPTSD.
✔ Techniki relaksacyjne i mindfulness – pomagają zmniejszyć napięcie i regulować emocje.

Jeśli lęk utrudnia Ci życie, warto skorzystać z pomocy specjalisty. Psychoterapia może pomóc Ci odzyskać równowagę i lepiej funkcjonować – niezależnie od tego, czy jesteś osobą neurotypową, czy zmagasz się z ADHD, CPTSD lub inną formą neuroatypowości.