Zaburzenia osobowości to nieadaptacyjne, utrwalone wzorce reagowania, odczuwania, myślenia i budowania relacji. Występują tu skrajnie nasilone cechy, które utrudniają funkcjonowanie i powodują cierpienie. Charakterystyczne jest to, że problemowy sposób reagowania jest typowy dla danej osoby: „ona po prostu taka jest”. Bardzo trudno jest to zmienić, bo najbardziej charakterystyczna cecha zaburzeń osobowości to brak elastyczności, zwłaszcza w w sytuacjach stresowych.
Zaburzenie osobowości borderline, inaczej nazywane zaburzeniem z pogranicza lub osobowością chwiejną emocjonalnie, wiąże się z trudnościami niemalże w każdym obszarze życia. Najtrafniejszym określeniem oddającym sposób funkcjonowania, myślenia i przeżywania osoby z borderline jest niestabilność. Jednostki te często jednocześnie cierpią na inne zaburzenia: depresję, lęk społeczny, napady paniki, stres pourazowy, czy inne zaburzenia osobowości, co komplikuje zarówno proces diagnozy, jak i leczenia. Osoby z borderline na co dzień doświadczają kryzysów i zmian nastroju. Targają nimi intensywne emocje, bywają impulsywne, są niepewne swojej tożsamości. Ich relacje z ludźmi są burzliwe. Jednocześnie pragną bliskości i bardzo się jej boją. Idealizują, a za chwilę dewaluują. Zachowania ich są tak trudne i nieprzewidywalne, że zarówno oni sami, jak i rodzina oraz przyjaciele stają się wyczerpani i bezradni, bądź wściekli. Często, pomimo sprawności intelektualnej, osoby te przerywają edukację, pracują poniżej swoich możliwości lub mają trudności w utrzymaniu zatrudnienia. Znaczne trudności w regulacji emocji i niska samokontrola powoduje wysokie ryzyko zachowań autodestrukcyjnych, takich jak samookaleczenia, próby samobójcze, nadużywanie alkoholu czy narkotyków.
Rozwój osobowości borderline
Osoby z borderline mają wrodzone, biologiczne predyspozycje temperamentalne. Są nadwrażliwe emocjonalnie, reagują intensywniej i długo się uspokajają. Uważa się, że rozwój zaburzenia następuje w wyniku chronicznego doświadczenia niedopasowania środowiska do potrzeb dziecka. Adekwatne zaspokojenie potrzeb dziecka nadwrażliwego jest bardzo trudne. Jeżeli często doświadcza ono niezrozumienia, braku akceptacji, braku wsparcia i ukojenia, a także zniecierpliwienia i agresji, bądź nadmiernej kontroli, czy w końcu nieprzewidywalnych reakcji ze strony opiekunów, to może dojść do utrwalenia dysregulacji emocji i zachowania, a tym samym do rozwoju zaburzonej osobowości. Już nastolatki mogą wykazywać chwiejność emocjonalną i mieć nieprawidłowo kształtującą się osobowość w kierunku borderline. Im wcześniej zostanie podjęta praca, tym szybciej można wprowadzić zmiany, nauczyć zdrowej regulacji emocji, samokontroli, budowania zdrowych, stabilnych relacji.
Terapia zaburzeń osobowości
Psychoterapia zaburzeń osobowości jest długoterminowa, a zmiany następują wolniej niż w przypadku zaburzeń nastroju, czy zaburzeń lękowych. Osoby z zaburzeniem osobowości borderline odnoszą znaczną poprawę przy zastosowaniu takich form psychoterapii, jak terapia dialektyczno-behawioralna, terapia schematów, terapia mentalizacji czy terapia skoncentrowana na przeniesieniu.